Dermatoloji Uzmanı Prof.Dr. Hilmi Cevdet Altınyazar'dan Melanomdan Korunma ve Kendi Kendine Muayene İçin Önerileri
Hangi Benler Yüksek Cilt Kanseri (Melanom) Riski Taşır?
Dermatoloji Uzmanı Prof.Dr. Hilmi Cevdet Altınyazar yazdı.
Yaz geldi. Sokağa çıkma kısıtlamaları kalkıyor ve tatil sezonu açıldı. Açık havada zaman geçirmeyi özlediğimiz günlerdeyiz. Sizlere güneşin zararlı ışınlarından korunmak için çok
Derimize renk veren melanosit isimli hücrelerin deri yüzeyinde grup halinde bulunmaları ile oluşan yapılara nevus (ben) ismi verilmektedir. Ben sayısı 30'lu yaşlara kadar sayıları artabilir. Vücudumuzda çok sayıda ben olsa da bunların büyük bir kısmı zararsızdır ancak bazı durumlarda özellikle de güneşten gelen ultraviyole ışınları nedeniyle benlerde şekil boyut ve renk değişiklikleri oluşabilir, bu da benin kansere dönüşme riskini artırır. Benlerden kaynaklanan kansere “melanom” ismi verilir. Melanom deri kanserlerinin en agresif seyredenidir ve diğer diğer cilt kanseri tiplerine göre daha erken yaşlarda görülmektedir. Son yıllarda güneş ışınlarının cildimiz üzerinde oluşturduğu zararlı etkisi üzerindeki farkındalık oluşmuş ve güneş koruyucusu kullanımı artmış olsa da maalesef melanom vakalarında azalma söz konusu değildir. Güneşe maruziyet miktarının yarısından fazlası, çocukluk döneminde gerçekleşmesi, modern yaşamda Güneşe maruziyetinin artması ve olumsuz çevre değişiklikleri nedeniyle melanom hala yüksek seyretmektedir.
Benlerde Melanom Riskinin 5 Önemli İşareti Nedir?
Herkes, 6 ay-yılda bir, benlerini kendi kendine muayene etmelidir. Değişim olup olmadığını izlemelidir.
Bir benin farklılaşmaya başladığını anlamak için, aşağıdaki işaretlerin en az birinin varlığına bakılmalıdır. Bu işaretler, Bendeki yapısal bozulmanın başladığının işareti olabilir. Bu sebeple (A B C D E) kriterleri, benlerde kendi kendine muayenenin ve uzman hekim muayenesinin vazgeçilmezidir.
Şeklinde Bozulma Var Mı?
A (Asimetri ): Bendeki şekil bozukluğunu temsil eder. Benin şekli genellikle düzgündür ve asimetri yoktur. Şekil bozukluğu olması olumsuz bir işarettir.
Sınır Düzensizliği Var Mı?
B (Border): Bendeki sınır düzensizliğinin tanımıdır. Sınırları düzensiz olan ben diğerlerine göre daha tehlikelidir.
Birden Fazla Rengi Var Mı? Renk Sayısı Arttı Mı?
C (Color): Bendeki renk sayısını ifade eder. Benin tek renk olmaması veya çok sayıda rengin olması (siyah, kırmızı, mavi, gri renkler) olumsuz bir bulgudur.
Benin Çapı Büyük Mü?
D (Diameter): Benin çapını temsil eder. Çapı 6 milimetreden büyük benler, diğerlerine göre daha dikkatli takip edilmesi gereken benlerdir.
Değişim Gösteriyor Mu?
E (Evolution): Bendeki evrimleşmeyi tanımlar. Benin zaman içerisinde değişiklik göstermesi; kabarması, yara olması, kabuklanması, kaşıntı olması, ağrı veya kızarıklık oluşması değişimin habercisidir.
Ben muayenesinde hekimler, bu işaretlere dikkat ederler. Dermatoskopik muayenede en az 10x büyüten özel cihazlar ile benler muayene edilir ve ben daha yakından incelenebilir. Hastaların da benlerine bu kriterler ışığında 6 ayda-yılda bir kez bakmalarında fayda vardır. Melanomda erken teşhis ve erken başlanan tedavi, hayat kurtarmaktadır.
Melanom Riskini Azaltmak İçin Neler Yapılmalı?
Temel koruyucu önlem, cildi güneşten korumaktır. Güneş, en önemli D vitamini kaynağıdır. Her gün Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği öğlen saatlerinde, doğrudan 20 dakika güneşlenme günlük D vitamini ihtiyacını karşılar. Ancak Güneşe uzun süre maruz kalmak, kırışıklıklara, yaşlılık lekelerine ve diğer cilt sorunlarına neden olabilir ve melanom dâhil tüm cilt kanserlerinde riski arttırabilir.
Yaz aylarında 10:00-15:00 arasında uzun süre Güneş ışınlarına maruz kalınmamaya çalışılmalıdır. Geniş siperli şapka kullanılmalıdır. Geniş ve UV korumalı güneş gözlüğü takılabilir. Uzun kollu giysiler tercih edilmelidir. Bol su içilmelidir. Otuz faktör ve üstü güneş kremi kullanılmalıdır. Terledikten veya yüzdükten sonra güneş kremi tekrar kullanılmalıdır. Güneş yanığı olursa tedavi alınmalıdır.
Çocukların, Güneşin zararlı etkilerinden korunması için ebeveynler özenli davranmalıdır.
Unutmayınız, hastalıklardan korunmanın en etkin yöntemi hastalığa yakalanmamak için önlem almaktır. Hastalık belirtileri varsa, tedaviye erkenden başlamak gerekir.