Erkekte yardımcı üreme organı olarak görev yapan prostat yaklaşık olarak bir mesane büyüklüğünde bir salgı bezidir.
İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (Prostat Buharlaştırılması Tedavisi)
Prostat nedir?
Prostat sadece erkeklerde bulunur ve idrar kesesi çıkışında idrar kanalını çepeçevre sarar. Prostat orgazm esnasında sperm için gerekli sıvı salgılar.
Benign Prostat Hiperplazisi (BPH)
Prostatın iyi huylu büyümesi olan Benign prostat hiperplazisi yaşı ilerleyen erkek hastalarda alt üriner sistem semptomlarına neden olan patolojik bir durumdur. Hücre sayısında artışın gözlemlenmesi, epitelyal ve stromal hücrelerin çoğalmasıya da programlanmış hücre ölümünün bozulması sonucu oluşan hücresel birikim ile meydana gelir. Eski bilgilerin aksine bugün alt üriner sistem semptomlarının büyümüş prostatın üretral direnci arttırmasına bağlı olduğunu düşünmek yetersizdir. Yaşlanmaya bağlı detrüsor fonksiyon bozukluğuda alt üriner sistem semptomlarının oluşmasında etkendir.
BPH Hastalarında Ne Tip Şikayetler Olur?
Yaşlı erkeklerin büyük bölümünde yaşam şeklini ve kalitesini etkileyecek şekilde sorunlara neden olan BPH, öncelikle hastayı rahatsız eden işeme şikayetleri ile kendini göstermektedir. Hastalar sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, acil idrar hissi, değişik tipte idrar kaçırma (tuvalete yetişememe veya sürekli damlama tarzında), idrara başlarken bekleme ve zorlanma, yavaş idrar akışı, kesik kesik işeme, idrarı tam boşaltamama duygusu, idrar sonunda damlama, yada hiç idrar yapamama şikayetleri ile doktora başvurabilmektedirler.
BPH Tanısı Nasıl Konur?
Alt üriner sistem semptomları ile başvuran hastaya mutlaka sorulması gereken konular hematüri, üriner sistem enfeksiyonları, diyabet, sinir sistemi hastalıkları (Parkinson, felç), üretra darlığı, idrar retansiyonu ve semptom ların soğukla alevlenmesidir. Ayrıca hastanın kullandığı ilaçlar (mesane kontraktilitesini bozan (antikolinerjikler) ya da idrar akım direncini arttıran (alfa sempatomimetikler) ilaçlar alıp almadığı ) detaylı olarak sorgulanmalıdır.
Parmakla rekta muayene ve nörolojik muayene prostata ya da rektuma ait bir maligniteyi saptamak, anal sifinkter tonusunu incelemek ve semptomlara sebep olabilecek herhangi bir nörolojik problemi ekarte etmek için yapılmalıdır.
Hematüri ve üriner sistem enfeksiyonunu ekarte etmek ve semptomların BPH dışı sebeplerini belirlemek için yapılır.
BPH hastalarında rutin kreatinin ölçümünün yeri olmamasına karşın yüksek kreatinin değerleri üst üriner sistem değerlendirilmesi amaçlı kullanılır.
Prostat kanseri teşhisinde kullanılır.
Alt üriner sistem semptomları olan hastaların semptomatik değerlendirilmesin de uluslararası prostat semptom skorlaması (IPSS) ve buna eşdeğer olan AUA semptom indeks kullanılması önerilmektedir. Semptom skoru aynı zamanda tedaviye cevabı ya da hastalığın ilerlemesini belirlemede en önemli göstergedir. IPSS BPH tanısını koymada kullanılamaz.
-
Üroflovmetri (İşeme Hızı Ölçümü)***
İdrar akım hızı ölçümü, alt üriner sistem semptomlarını araştırmak için kullanılan tek ve en iyi non-invaziv ürodinamik testtir.
-
İşeme Sonrası Rezidüel İdrar Ölçümü
Artık idrar volümü ölçümü aynı kişide bile farklılıklar gösterdiği için klinik faydası sınırlıdır.
-
Üriner Sistem Görüntülenmesi
Alt üriner sistem semptomları olan hastalarda hematüri, üriner sistem enfeksiyonu, renal yetmezlik, üriner sistem taş hastalığı hikayesi ve üriner sistem cerrahi hikayesi varsa mutlaka üriner sistem görüntülenmesi yapılmalıdır.
BPH Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
BPH tedavisinde cerrahi tedaviye nazaran daha az ve hafif yan etki potansiyeli ve cerrahi tedaviye yakın sonuçlar vermesi nedeniyle ilk tedavi seçeneği medikal tedavi olmalıdır.
BPH tedavisinde medikal tedavi alternatifleri
-
Alfa adrenerjik blokerler (Tamsulosin, Alfuzosin, Terzosin, Doksazosin)
Alfa Blokerler prostat içindeki ve mesane boynundaki kasları gevşeterek idrar kanalını kapatan büyümüş prostatın gevşemesini sağlar.
-
5 alfa redüktaz inhibitörleri (Finaterid, Dutasterid)
Prostat hacminde azalma yaparak semptomlarda iyileşme sağlarlar. Bu hacim azalması 50 gramın üzerindeki prostatlarda daha belirgindir.
-
Alfa adrenerjik blokür + 5 alfa redüktaz inhibitör kombinasyonu
Alfa adrenerjik bloker (stromaya etkir ve düz kaslarda gevşemeye sebeb olur) + 5α redüktaz inhibitörlerinin (epiteliyal komponete etkir ve gland yapıları % 30-35 küçültür) birlikte kullanımıdır. Alfa adrenerjik blokerler; alt üriner sistem semptomlarını azaltmakta, semptomatik BPH’da idrar akım hızını artırmaktadır, uzun dönemde idrar retansiyonu ve cerrahi girişim riskini azaltmamaktadır. 5α reduktaz inhibitörleri ise prostat hacmini azaltmakta, pik idrar akım hızını artırmakta, semptomları düzeltmekte, akut idrar retansiyonu ve cerrahi girişim riskini azaltmaktadır.
-
Fitoterapi [Serenoa Repens (Saw Palmetto)]
Bitki özlerinin BPH tedavisinde kullanılmasıdır. Etki mekanizmaları tam olarak belli değildir.
BPH Tedavisinde Cerrahi Tedavi Alternatifleri
Cerrahi tedavide transüretral prostat rezeksiyonu (TURP), transüretral prostat insizyonu (TUIP) ve açık prostatektomi konvansiyonel tedavi seçenekleridir. Transüretral prostat buharlaştırılması (TUVP), lazer prostatektomiler (HoLEP, HoLAP, KTP-PVP) de klasik yöntemlere alternatiftirler.
-
Transüretral Prostat Rezeksiyonu TURP ( monopolar enerji, bipolar enerji ve plazmakinetik enerji ile yapılır.)
Günümüzde BPH tedavisinde en sık uygulanan cerrahi girişimdir. Obstrüktif BPH’nin cerrahi tedavisinde altın standart yöntem olarak kabul edilir.
Transüretral Prostat Buharlaştırılması TUVP
Direkt gözlem altında yüksek elektrik enerjisi ile prostatın buharlaştırılması ve kurutulması işlemidir.
-
Transüretral Prostat İnsizyonu TUİP
Collings bıçağı ile her iki üreter orifisinin hemen distalinden başlayan, mesane boynunda saat 5 ve 7 hizasından geçerek verumontanuma kadar uzanan iki inzisyon yapılır. İnsizyon kapsüle kadar derinleştirilmelidir. Genç ve prostatı 30 gramdan küçük, orta lobu büyük olmayan olgularda morbiditesi (özellikle retrograd ejakulasyon) düşük olduğu için TURP’a alternatif olabilir. Semptomları gidermede ve idrar akım hızını düzeltmede TURP ile benzerlik göstermektedir.
Geleneksel olarak obstrüksiyon yapan 100 gramın üzerindeki büyük prostatların tedavisinde TURP’a karşı, açık prostatektomi uygun tedavi seçeneğidir. Büyük orta lob, mesane taş(lar)ı ve divertikül gibi aynı anda tedavi gerektiren patolojilerin varlığında da açık prostatektomi endikasyonu vardır.
-
Laparoskopik ve Robotik Basit Prostatektomi
İntra- veya ekstra-peritoneal transvezikal veya retropubik laparoskopik prostatektomi açık prostatektomiye göre üriner enfeksiyon riski, sondalı kalma süresi ve hastanede kalış süresi daha az bulunmuştur. Ancak operasyon süresi açık prostatektomiye göre yaklaşık bir kat daha uzudur.
Son 15–20 yıl içinde TURP ve açık prostatektomiye alternatif olarak BPH’nin lazer ile tedavisinde hızlı gelişmeler olmuştur. BPH’ye bağlı AÜSS’nin daha etkin ve minimal invaziv tedavisinde prostatın fotoselektif buharlaştırılmasını (PVP) sağlayan ‘‘GreenLight PV’’KTP (potassium-titanyl-phosphate) lazer ve çok yakında ‘‘GreenLight High Performance System (HPS)’’ LBO (lithium triborate) lazer sistemler devreye sokulmuştur. Lazer prostatektomiler neodymium:yttrium-aluminiumgarnet (Nd:YAG) ve diod lazerler gibi koagulatif,holmium:YAG (Ho:YAG) ve thulium:YAG (Tm:YAG) gibi kesici, Nd:YAG, Ho:YAG, diod, KTP ve lithium triborate (LBO) gibi buharlaştırıcı lazerler ile yapılabilir. Minimal invaziv lazer prostatektomilerin geliştirilme nedeni daha az yan etki ile TURP veya açık prostatektomi etkinliğinde sonuçlar elde etmektir. İlk önce Nd:YAGlazer ile prostatın vizüel lazer ablazyonu (VLAP) gerçekleştirilmiştir .Daha sonra 1998 de Green Light lazer PVP cihazı üretilerek TURP’a alternatif olabileceği gösterilmiştir. Cihazıngücü 80 ve daha sonra 120W’a çıkartılarak etkinliği artırılmıştır.