Nörodejeneratif hastalıkların en sık rastlanılan tipidir.
NÖROLOJİ UZMANI DOÇ. DR. MEHMET YÜCEL, BİLGİLENDİRİYOR
Parkinson hastalığı
Hastalık başlangıç yaşı ortalama 50-60 arasındadır ve yaşla birlikte görülme sıklığı artmaktadır. Hastaların %5’inde hastalık 40 yaş altında başlamaktadır. Bu durumda genç yaşta başlayan Parkinson hastalığına (PH) juvenil tip denmektedir. Parkinson hastalığının temelinde bazal ganglionlarda substansiya nigra pars compacta’daki melanin içeren dopaminerjik hücrelerin kaybı ve alfa-sinükleinin bazal ganglionlarda birikmesi sorumlu tutulmaktadır. PH’nin çevresel, toksik etmenler, genetik yatkınlık özellikleri ve yaşlanma arasındaki karmaşık bir etkileşimin sonucu olabileceği hipotezide ileri sürülmektedir. PH’da iyi bilinen temel patoloji dopaminerjik sistemdeki eksiklik ve dopaminerjik tedavi ile düzelmesidir.
Klinik bulgular
PH’da olmazsa olmaz bulgu bradikinezidir. Bunun yanında istirahat tremoru, rijidite ve postüral instabiliteden biri olmalıdır. Hasta kendisi ifade etmese de yakınları hareketlerinde yavaşlama olduğundan bahsederler. Hasta iyi sorgulanırsa gece yatakta dönmekte zorluk ve sabah yataktan kalkarken zorluk yaşadığından, sıklıkla omuz ağrısı olduğundan bahseder. Hastalar sabah ilk adımı atmakta zorluk yaşarlar, daha sonra ise açılırlar. PH’dan şüphelendiğimiz hastaların muayenesinde mutlaka parmak açıp kapama, yumruk yapıp açma, elleri sağa sola çevirme ve ayakları yere vurma hareketleri yaptırılarak ardışık hareketlerde hız ve amplitüd azalması muayene edilmelidir. İdiyopatik PH’nın temel özelliği başlangıçta tek taraflı olarak başlamasıdır. Simetrik başlangıçlı olan hastalarda ilk akla gelmesi gereken hastalık Parkinson plus sendromlarıdır. Yine hastalarda el bileği kendi ekseni etrafında rotatuar olarak döndürülünce tspit edilen rijidite, dişli-çark fenomenine bakılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken şey en az 2-3 dk süreyle her hareketin yaptırılmasıdır. Eğer bir hastada iki ekstremite arasında hareketlerin hızında, amplitüdünde bir farklılık varsa, eklemlerde rijidite düşündüren bir sertlik varsa, yine hastanın el veya ayağında istirahat ile ortaya çıkan bir tremor varsa PH tanısı konulabilir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta titreme ile gelen hastalarda hareketle ortaya çıkan ve heyecanla artan esansiyel tremorun ayırıcı tanısının iyi yapılmasıdır.
Tanı
PH’nın tanısı tamamen fizik muayene ile konur sadece ayırıcı tanı için laboratuvar tetkiklerinden yaralanılır. Bu amaçla her hastaya beyin manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılmalıdır. Yer kaplayıcı bir lezyon veya vasküler anomaliler strok gibi sekonder parkinsonizm nedenleri ekarte edilmelidir. Ayırıcı tanıda iyatrojenik parkinsonizme yol açan antipsikotik kullanımı mutlaka sorgulanmalıdır. Eğer varsa antipsikotikler azaltılarak kesilmeli ve hasta 1 ay sonra tekrar görülmelidir. Parkinson hastalığını Parkinson plus sendromlarından ayırmakta önemlidir. Parkinson plus sendromlarının en önemli özellikleri dopaminerjik tedaviye yanıtlarının kötü olması ve genelde başlangıçta bilateral tutulum olmasıdır.