Romatoid Artrit (RA), el ve ayak eklemleri gibi daha çok küçük eklemleri tutan iltihaplı bir romatizmadır. Bazen diz, kalça, omuz, dirsek gibi büyük eklemleri de tutabilir. Dünyada en sık görülen iltihaplı romatizmadır ve eklemlerde en fazla hasarave şekil bozukluğuna yol açan romatizmalardan biridir.
RA neden oluşur?
Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik yatkınlık önemlidir. Sigara ve bazı enfeksiyonlar sebep olarak görülür. Bazen hastalığı tetikleyen faktör büyük bir üzüntü, stres, mikrobik faktörler ve diğer nedenler olabilmekte bazen ise hiçbir tetikleyici unsur bulunamamaktadır.
Yaş, cins, görülme sıklığı ve iklimsel faktörler
En çok 20-50 yaşları arasında başlar. Kadınlarda görülme sıklığı 2-3 kat daha fazladır. Kadınlar arası sıklığı % 0,5 ile % 2 arasında değişir. Ağrılar sıcak uygulama ile artarken soğuk uygulama ile azalabilir.
Eklem tutulumu nasıldır?
Özellikle el ve ayak parmakları gibi küçük eklemleri karşılıklı olarak tutar. Tutulan eklemlerde ağrı ve şişlik olur ama kızarıklık çok beklenmez. Nadiren ilk başlangıç diz gibi büyük eklemlerde de olabilir ancak zaman içinde küçük eklemler mutlaka tutulur ve tanı için küçük eklem tutulumu aranır. Ağrı geceleri daha da artar, özellikle sabahları iltihaplı eklemlerde uzun süreli tutukluk ya da sertlik oluşur.
İltihaplı eklemler aşırı sıcak uygulanmasından rahatsız olur ve zarar görebilir. Yani aşırı sıcak eklem şikâyetlerini arttırır. Dolayısıyla bu tür hastalarda kaplıca önerilmez. Özellikle yeni şişen eklemlere bölgesel soğuk uygulama yapılması rahatlatıcı olabilir.
İç organ tutulumu var mıdır?
RA'da da zamanla bazı iç organlar etkilenebilir. Göz kuruluğu, ağız kuruluğu, akciğerde solunum zorluğu oluşturan doku hasarı, ilaçlara bağlı karaciğer hasarı, yine özellikle kortizona bağlı kas ve kemik erimesi, ağrıkesici ve kortizona bağlı mide hasarı gibi gerek hastalığa gerekse tedavilere bağlı iç organ hasarı görülmektedir.
RA nasıl tedavi edilir?
Erken tanı ve erken başlanan tedavi çok önemlidir. Bu açıdan ne kadar geç kalınırsa sonrasında hastalığı kontrol altına almak o derece zor olabilir veya hasta geriye dönüşümsüz hasarlar oluşabilir. Son yıllarda piyasaya sürülen bazı ilaçlar (biyolojik ajanlar) hastaların önemli bir kısmında belirgin iyilik durumu sağlamıştır ve her geçen yıl yeni tedaviler gelmektedir. Ancak unutulmaması gereken husus tüm bu tedavilerin hastalığı ortadan kaldırmadığı ve RA hastalığı devam ettiği sürece ilaç tedavisinin de devam edeceğidir. Burada tedaviden amaç hastalığın hasar yapmasına mani olarak hastanın normal veya normale en yakın bir yaşantıyı sürdürmesini sağlamaktır ve günümüzde bu mümkündür.
Tedavi konusunda bilinmesi gereken diğer bir husus, tedavinin her hasta için aynı özellikte olmamasıdır. Hastanın durumuna veya hastalığın şiddetine göre farklı tedaviler uygulanacaktır.
Tedavisiz kalmak nasıl zarar verici ise verilen ilaç tedavilerinin yan etkileri de ayrı bir sorundur. Ancak bu, mutlaka her hastada ilacın yan etkisi olacak anlamına da gelmez. İyi bir hekim-hasta işbirliği sayesinde birçok yan etki önlenebilir. Burada esas problem hastanın bilinçsiz ve kontrolsüz bir şekilde rastgele ilaç kullanması veya verilen tedavi ve kontrol şemasına uymamasıdır. İlaç dozlarına mutlaka hekimin öngördürdüğü şekilde uyulmalı, ülkemizde sıkça görüldüğü gibi, hasta kendi başına değişikliğe gitmemelidir. Sigara kullanımı hem hastalığın sebebidir hem de sigara kullanımı ila hastalık şiddeti artmaktadır. Bu nedenle sigaranın bırakılması özellikle önemlidir. Ayrıca depresyon hastaları az olsa da ağrılarını çok fazla hissetmeleri nedeni ile ve RA’da depresyon sık görüldüğü için de hastanın psikolojik yönden tedavisi de gerekli olmaktadır.
Unutmayın, RA artık kolaylıkla tedavi edilen bir hastalık olup ve kesinlikle çaresiz bir hastalık değildir.
Sağlıklı ve mutlu günler dileği ile
Özel Yüzüncü Yıl Hastanesi
İç Hastalıkları / Romatoloji Uzmanı
Doç. Dr. Metin IŞIK